Stereotip: il chatschader

Id es settember. Per tuot il rest dal muond es quai forsa ün mais sco tuot tschels. Il mais cur cha’l Volg es gnü liber tuot la decoraziun dals prüms avuost e cur cha’l Coop cumainza a vender pizchouter ed otras pastinas da Nadal.

Ma na pels chatschaders. Nana. Uossa cumainza pür inandret!

Ün on a la lunga han els bramà ed observà minuzchusamaing la sulvaschina, fabrichà posts in lös strategics e s’han allegrats süllas trais eivnas da l’on chi sun uossa finalmaing rivadas.

Ma cumanzaina ün pêr mais avant, al cumanzamaint.

Co as dvainta varamaing chatschader? Cler chi’s sto far la patenta, quai voul dir savair trar cul schluppett e savair fich bler sur da bes-chas, plantas e tuot quai chi’s muainta aint in god. Ma il esser chatschader, quai nu’s poja jertar o imprender. Chatschader, quai nun es üna professiun – quai es ün sentimaint. I’s nascha sco chatschader. (Quai dschess uossa appunto ün chatschader)

Suvent esa uschè cha fingià bleras generaziuns in üna famiglia d’eiran chatschaders, e schi’s piglia precis, saran nus tuots üna jada stats chatschaders. (I para greiv da s’imaginar, ma i daiva temps cur cha la charn nu pendaiva simplamaing in s-chaffa fraida). Uschè as pudessa dir cha’ls chatschaders mainan inavant üna tradiziun cha l’umanità ha chürà dürant tschientiners. Varamaing üna chosa fich onuraivla.

Pervi da quai as saintan ils blers chatschaders eir fich cool. Els giodan la vita in chamonna, cuschinan sur il fö, taglian chaschöl e salsiz tuot lässig cun ün curtè da gialoffa e sfendan laina per s-chodar la chamonna .  „Back to the roots“, as pudessa dir. Lura dvaintan ils chatschaders dafatta minchatant „Hipsters“ chi laschan crescher üna baraba, fümman la püppa e chaminan intuorn cun Flachmann e chotschas da pon. Quai es üna part dals chatschaders, pel solit quels plü vegls, ma quai nun es determinà uschè precis.

Da tschella vart daja la fracziun dals high-tech-chatschaders. Els as defineschan tras büschmainta cun muoster da föglias, tuot „atmungsaktiv“,  fat our da stoffinas specialas chi nu paisan, da tuottas sorts equipamainta chi sligerischa la chatscha ed  ün schluppett da carbon (Carbon statt Kondition…). Suvent as tratta quia da chatschaders plü giuvens.

Quai chi’d es però listess pro tuot ils chatschaders, es il plaschair vi dal ir a chatscha. Tuot tenor preferenza sgirunan ils chatschaders lura obain tuottadi pella pizz’intuorn sco ils mez narrs, o ch’els as mettan ad ir ün postin danar inclur sü ün bös-ch, ingio chi’s lascha dal rest far ün bel sönin. Là as spetta lura bunuras, sairas, dis a la lunga fin ch’alch sulvaschina passa speravia e’s lascha sajettar.

Davo cha’l tun es trat ed ha toc la bes-cha, cumainza la plü bella part da la chatscha. La palorma. I rivan collegas ed inimis da chatscha, vaschins, nonas e bazzegners in stüva per dar ün sguard al butin. E natüralmaing vain fat viva! (cun Iva….o as scriva Yva?)

Per tuot ils chatschaders preschaints daja lura la pussibiltà da demuossar lur cugnuoschentschas in linguas estras. Pel solit as tratta qua dal latin. (Hast cret cha’l latin saja mort oura? Ma na, tuottafat brich! El vain chürà dals chatschaders ed es dafatta gnü nomnà Jägerlatein in onur da quist pövel aigen.)

Ils chatschaders san fich bain latin, adonta cha quai nu vegn dumandà pro l’examen da chatscha. Quista lingua vain datta inavant da generaziun a generaziun, ils giuvens imprendan dals vegls. Uschè as poja esser sgür cha quista lingua nu mour’oura intant chi dà chatschaders. (I’s stess forsa stübgiar schi nu füss d’avantag scha’ls chatschaders cumanzessan a discuorrer rumantsch, per mantgnair eir quista lingua…)

Ed uschè passan eivna per eivna, fin ch’ün di es l’ultim di da chatscha. Lura vain sü quella tscherta melancolia ed al listess mumaint s’allegra sül prossem settember…

I’m para chi dess da quintar amo üna schlaffada sur dals chatschaders (i sun oramai eir ün pövelin tuot special), ma scha tü hast fingià let fin qua, lura craja cha tü hajast merità üna posina. Forsa m’annunzcha vers la fin da la chatscha amo üna jada cun ün’o tschell’istorgietta.

Fin là, in bocca d’luf!

 

 

 

 

3 Gedanken zu “Stereotip: il chatschader

  1. Bun text! Eu nu’m sa craja identifichar cun ingün da quists tips, ma quai sarà perche ch’eu nu sun „nada co chatschadra“, ma ils differents tips sun declerats bain. Pro minchün vegna subit adimaint almain üna persuna.

    Like

Hinterlasse einen Kommentar